Siyaset Sosyolojisi(SOC325)
| Ders Kodu | Dersin Adı | Yarıyıl | Teori | Uygulama | Lab | Kredisi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| SOC325 | Siyaset Sosyolojisi | 6 | 3 | 0 | 0 | 3 | 6 |
| Ön Koşul | |
| Derse Kabul Koşulları |
| Dersin Dili | Fransızca |
| Türü | Seçmeli |
| Dersin Düzeyi | Lisans |
| Dersi Veren(ler) | Hüseyin Özgür ADADAĞ oadadag@gmail.com (Email) |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Amacı |
Dersin amacı “modern devlet” örgütlenmesinin Avrupa bağlamında şekillenmesini, bunun diğer coğrafyalara yayılmasını ve özellikle Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti’ndeki biçimlenişini incelemektir. İkinci aşamada ise Türkiye siyasal hayatı siyasal aktörler, kurumlar ve değerler açısından incelenecektir. |
| İçerik |
Bu ders çerçevesinde ilk aşamada siyaset bilimi ve siyaset sosyolojisi arasındaki farklar ve ortak noktalar ortaya koyulacaktır. Dersin büyük bir kısmını oluşturacak izleyen bölümde “modern devlet”in oluşma süreci ve bileşenleri üzerinde durulacak ve bu örgütlenmenin Osmanlı İmparatorluğu’ndaki yapı ile kıyaslamasını yapan yazarların fikirleri eleştirel bir açıdan incelenecektir. Dersin diğer büyük kısmını oluşturan bölümde ise Türkiye’nin toplumsal ve siyasal yapısını analiz etme yöntemlerinden biri olan merkez-çevre yaklaşımı üzerinde durularak bu yaklaşımın katkıları ve eksik yanları incelenecektir. Buna ek olarak kemalizm, ordu, iş insanları adamları gibi değer, aktör ve kurumlardan hareketle Türkiye toplumunun ve siyasetinin panoraması ortaya koyulacaktır. |
| Dersin Öğrenme Çıktıları |
“Modern devletin” şekillenme sürecini anlamak. Devletin bileşenlerini anlamak. Türkiye’de “merkez-çevre” ilişkileri üzerine düşünmek ve bu yaklaşımı eleştirel bir şekilde değerlendirmek. Farklı siyasal aktör, kurum ve değerler arasında ilişki kurmak. Kemalizm, ordu, iş insanları vs. gibi kurum, aktör ve değerlerin Türkiye’nin sosyo-politik yapısındaki etkilerini değerlendirmek. |
| Öğretim Yöntemleri |
Ders belirlenmiş konuların öğretim üyesi tarafından anlatımına ve haftalık okuma metinleri üzerine yapılacak tartışmalara dayanmaktadır. Üç seanslık tartışma derslerinde ders için verilmiş okuma metinleri birbirleri ile bağlantılandırılarak tartışılacaktır. |
| Kaynaklar |
*Gianfranco Poggi, Devlet. Doğası, Gelişimi ve Geleceği, (Çeviren Aysun Babacan), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007 [1990], p.47-59; 27-35. *Leo Huberman, Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla, (Çeviren Murat Belge), İletişim yayınları, p.11-25; 37-65; 83-98; 126-135; 164-193; 212-218. *James C. Scott, Devlet Gibi Görmek, Versus Kitap Yayınları, 2008. *Şerif Mardin, “Türk siyasasını açıklayabilecek bir anahtar : Merkez-çevre ilişkileri”, Türkiye’de toplum ve Siyaset. Makaleler 1, İletişim yayınları, 1990, p.30-66. *Yonca Köksal, “Sosyal Kontrol Sistemleri: 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda “Devlet-Toplum” İlişkileri”, in F. Ergut, A. Uysal (der.), Tarihsel Sosyoloji, Stratejiler, Sorunsallar ve Paradigmalar, Ankara, Dipnot Yayınları, 2007, p.111-141. *Karen Barkey, Eşkıyalar ve Devlet. Osmanlı Tarzı Devlet Merkezileşmesi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999, p.1-24. *Fethi Açıkel, “Entegratif toplum ve muarızları: ‘Merkez-çevre’ paradigması üzerine eleştirel notlar”, Toplum ve Bilim, no.105, 2006, sf.30-69. *Levent Gönenç, “2000’li yıllarda merkez-çevre ilişkilerini yeniden düşünmek”, Toplum ve Bilim, no.105, 2006, sf.129-152. *Ayfer Genç Yılmaz, “Devlet Kapasitesi ve Umumi Müfettişlikler. Altyapısal İktidarın İnşası”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, vol.1, no.1, 2013, sf.43-65. *Tolga Gürakar, “Merkez-Çevre Paradigması Türkiye’nin Siyasasını Açıklamanın Anahtarı Olabilir Mi?”, B. Özkan, T. Gürakar (der), Türkiye’nin Soğuk Savaş Düzeni, Tekin yay, 2020, p.25-46. *Suavi Aydın, “Paradigmada Tarihsel Yorumun Sınırları: Merkez-Çevre Temellendirmeleri Üzerinden Düşünceler”, Toplum ve Bilim, no.105, 2006, sf.70-95. *Benjamin Gourisse, “Ordonner et transiger : l’action publique au concret dans l’Empire ottoman et en Turquie”, M. Aymes, B. Gourisse et É. Massicard (dir.), L’art de l’État en Turquie, Paris, Éditions Karthala, 2013, p.11-34. *Demet Dinler, “Türkiye’de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi”, Praksis, no.9, 2009, sf.17-54. *Çağlar Keyder, Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İstanbul, İletişim yayınları, 1995 [1989], Bölüm I, “Kapitalizm gelmeden önce”, p.15-38. *Korkut Boratav, "Türkiye'de Devlet, Sınıflar ve Bürokrasi: Çağlar Keyder'in Kitabının Düşündürdükleri" Emperyalizm Sosyalizm ve Türkiye, İstanbul: Yordam, 2010, sf.183-197. *Nur Betül Çelik, “Kemalizm: Hegemonik Bir Söylem”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. Kemalizm, cilt 2, İstanbul, İletişim yayınları, 2001, p.75-91. *Mesut Yeğen, “Kemalizm ve Hegemonya?”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. Kemalizm, cilt 2, İstanbul, İletişim yayınları, 2001, p.56-74. *İlker Aytürk, “Post-Post-Kemalizm: Yeni Bir Paradigmayı Beklerken”, Birikim, sayı 319, Kasım 2015, p.34-47. *Ümit Cizre, “Egemen İdeoloji ve Türk Silahlı Kuvvetleri: Kavramsal ve İlişkisel Bir Analiz”, içinde A. İnsel ve A. Bayramoğlu, Bir Zümre, Bir Parti. Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları, p.135-161. *İsmet Akça, “Türkiye’de 2000’ler: Güvenlik Merkezli Siyasetin ve Siyasal Güvencesizliğin Devamlılığı”, Başlangıç, Ocak 2016. *Ebru Deniz Ozan, Gülme Sırası Bizde. 12 Eylül’e Giderken Sermaye Sınıfı, Kriz ve Devlet, Metis yayınları, 2012, p.175-190. *Yasin Durak, Emeğin Tevekkülü. Konya’da İşçi-İşveren İlişkileri ve Dindarlık, İstanbul: İletişim, 2011, sf.33-38; 41-47; 54-55; 62-73; 88-94; 127-133. *Menderes Çınar, “Yükselen değerlerin işadamı cephesi: MÜSİAD”, Birikim, no.95, Mart 1997, pp.52-56. *Ahmet İnsel, “Türkiye’de Burjuvazinin Serüveni”, Görüş, no.27, 2012, sf.14-17. *Menderes Çınar, “Yükselen değerlerin işadamı cephesi: MÜSİAD”, Birikim, no.95, Mart 1997, pp.52-56. *Ali Ekber Doğan, Yasin Durak, “İslami Burjuvazinin Yükselişi ve Neoliberalizmin Toplumsallaştırılması: İki Dindar Şehrin Başarı Hikayesinin Perde Arkası”, İ. Akça, A. Bekmen, B. Özden (dir.), Yeni Türkiye”ye Varan Yol. Neoliberal Hegemonyanın İnşası, İletişim yayınları, 2018, pp. 301-318. *Rıfat Bali, Tarzı Hayat’tan Life Style’a Yeni seçkinler, yeni mekanlar, yeni yaşamlar, İstanbul, İletişim yayınları, 2004, pp.17-134; 345-362. *Suavi Aydın, Yüksel Taşkın, 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi, İstanbul: İletişim, 2014. *İsmet Akça, “1980 Sonrası Türkiye’de Hegemonya Projeleri ve Otoriterizmin Değişen Biçimleri”, içinde İ. Akça, A. Bekmen, B. A. Özden, Yeni Türkiye’ye Varan Yol. Neoliberal Hegemonyanın İnşaası, İstanbul: İletişim, 2018, p.27-67. *Sevinç Doğan, Mahalledeki AKP. Parti işleyişi, Taban Mobilizasyonu ve Siyasal Yabancılaşma, İstanbul: İletişim, 2016. |
Teori Konu Başlıkları
| Hafta | Konu Başlıkları |
|---|---|
| 1 | Dersin tanıtımı ve giriş -Dersin kavramları -Siyaset bilimi ve siyaset sosyolojisi |
| 2 | Devlet ve Bileşenleri (1) Devletsiz iktidardan “modern” devlete -Feodal yapı |
| 3 | Devlet ve Bileşenleri (2) -Modern devletin oluşumu -Toplumsal katmanlaşma |
| 4 | Devlet ve Bileşenleri (3) Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti örneği. |
| 5 | Merkez-çevre yaklaşımı hakkında. |
| 6 | Merkez-çevre yaklaşımının sınırları ve bu yaklaşıma eleştiriler. |
| 7 | Okuma metinlerinden hareketle tartışma |
| 8 | Aktörler, değerler ve kurumlardan hareketle Türkiye siyasal hayatının sosyolojisi: (1) -İş insanları |
| 9 | Okuma metinlerinden hareketle tartışma |
| 10 | Aktörler, değerler ve kurumlardan hareketle Türkiye siyasal hayatının sosyolojisi: (2) -Ordu |
| 11 | Aktörler, değerler ve kurumlardan hareketle Türkiye siyasal hayatının sosyolojisi: (3) -Kemalizm |
| 12 | Okuma metinlerinden hareketle tartışma |
| 13 | Aktörler, değerler ve kurumlardan hareketle Türkiye siyasal hayatının sosyolojisi: (4) -80'lerden itibaren Türkiye |
| 14 | 80'lerden itibaren Türkiye. Genel değerlendirme |
Uygulama Konu Başlıkları
| Hafta | Konu Başlıkları |
|---|
Başarı Notuna Etki Oranları
| Sayı | Katkı Payı | |
|---|---|---|
| Yarıyıl içi çalışmaların başarı notuna katkısı | 2 | 60 |
| Yarıyıl sonu çalışmaların başarı notuna katkısı | 1 | 40 |
| Toplam | 3 | 100 |
Yarıyıl İçi Çalışmaları
| Sayı | Katkı Payı | |
|---|---|---|
| Ödevler | 0 | 0 |
| Sunum | 0 | 0 |
| Arasınavlar (Hazırlık Süresi Dahil) | 3 | 60 |
| Proje | 0 | 0 |
| Laboratuar | 0 | 0 |
| Diğer Uygulamalar | 0 | 0 |
| Kısa Sınavlar | 0 | 0 |
| Dönem Ödevi / Projesi | 0 | 0 |
| Portfolyo Çalışmaları | 0 | 0 |
| Raporlar | 0 | 0 |
| Öğrenme Günlükleri | 0 | 0 |
| Bitirme Tezi/Projesi | 0 | 0 |
| Seminer | 0 | 0 |
| Diğer | 0 | 0 |
| Bütünleme | 0 | 0 |
| Toplam | 3 | 60 |
| Numara | Program Yeterlilikleri | Puan | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 1 | Mezun olan öğrenci hem sosyolojide hem de ilgili sosyal bilim alanlarındaki kuramsal perspektifleri tanımlayabilir ve değerlendirebilir. | X | ||||
| 2 | Mezun olan öğrenci temel kuramsal çözümlemeleri ve sosyolojik kavramları kendi araştırma alanında kullanabilir. | X | ||||
| 3 | Mezun olan öğrenci sosyolojik perspektif ve akıl yürütmeyi, toplumsal ve tarihsel olgulara eklemleyebilir; toplumsal ve tarihsel meseleleri sosyolojik bir gözle yorumlayabilir. | X | ||||
| 4 | Mezun olan öğrenci sosyoloji ve ilgili araştırma alanlarındaki klasik ve çağdaş araştırmaları ve bilgi üretimini takip edebilir ve değerlendirebilir. | X | ||||
| 5 | Mezun olan öğrenci sosyolojik bir araştırmayı uygun kuramsal çatı ve ampirik yöntemlerle tasarlayabilir ve yürütebilir. | X | ||||
| 6 | Mezun olan öğrenci araştırma sorularıyla ampirik bulguları ilişkilendiren yazılı bir araştırma raporu üretebilir. | |||||
| 7 | Mezun olan öğrenci hem niteliksel hem niceliksel yöntemleri uygun şekilde kullanabilir. | |||||
| 8 | Mezun olan öğrenci veri işlemek ve çözümlemek için gerekli istatistik yazılım programlarından uygun şekilde faydalanabilir. | |||||
| 9 | Mezun olan öğrenci sosyoloji ve ilgili alanlardaki kuramsal ve ampirik bilgi üretimini eleştirel bir şekilde değerlendirebilir. | X | ||||
| 10 | Mezun olan öğrenci Türkçe, Fransızca ve İngilizce’de yapılan bilimsel üretimi takip edebilir. | X | ||||
| 11 | Mezun olan öğrenci sosyolojiyi geniş bir sosyal bilim çerçevesiyle bütünleştiren disiplinlerarası ve karşılaştırmalı bir bakış açısı geliştirebilir. | X | ||||
| 12 | Mezun olan öğrenci Türkiye’nin tarihini ve modernleşmesini sosyolojik sonuçları itibarıyla ve dünya tarihi çerçevesinde yorumlayabilir. | X | ||||
| 13 | Mezun olan öğrenci toplumsal eşitsizliklerin ve ayrımcılıkların neden olduğu sorunlara olası çözümler üretmek için siyasal ve toplumsal süreçlere müdahil olabilir. | X | ||||
| 14 | Mezun olan öğrenci sosyolog olarak olduğu gibi, araştırmacı olarak da konumu hakkında düşünümsel bir bakış açısı geliştirebilir. | X | ||||
| Etkinlikler | Sayı | Süre | Toplam İş Yükü |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Çalışma Süresi | 12 | 5 | 60 |
| Ödevler | 0 | 0 | 0 |
| Sunum | 0 | 0 | 0 |
| Arasınavlar (Hazırlık Süresi Dahil) | 2 | 15 | 30 |
| Proje | 0 | 0 | 0 |
| Laboratuar | 0 | 0 | 0 |
| Diğer Uygulamalar | 0 | 0 | 0 |
| Yarıyıl Sonu Sınavı (Hazırlık Süresi Dahil) | 1 | 20 | 20 |
| Kısa Sınavlar | 0 | 0 | 0 |
| Dönem Ödevi / Projesi | 0 | 0 | 0 |
| Portfolyo Çalışmaları | 0 | 0 | 0 |
| Raporlar | 0 | 0 | 0 |
| Öğrenme Günlükleri | 0 | 0 | 0 |
| Bitirme Tezi/Projesi | 0 | 0 | 0 |
| Seminer | 0 | 0 | 0 |
| Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Bütünleme | 0 | 0 | 0 |
| Toplam İş Yükü | 152 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 | 6.08 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 6 | ||