Medyada ve İletişimde Yapay Zekâya Giriş I(COM147)
| Ders Kodu | Dersin Adı | Yarıyıl | Teori | Uygulama | Lab | Kredisi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| COM147 | Medyada ve İletişimde Yapay Zekâya Giriş I | 1 | 1 | 1 | 0 | 2 | 3 |
| Ön Koşul | |
| Derse Kabul Koşulları |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Türü | Seçmeli |
| Dersin Düzeyi | Lisans |
| Dersi Veren(ler) | Sera BÜTÜN (Email) Emre KIZILKAYA (Email) |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Amacı | Yapay zekâ (YZ) ve makine öğreniminde (ML) temel kavram ve güncel pratiklerin, iletişim ve sosyal bilimler alanındaki vaka analizleri üzerinden kavranmasını sağlamak. Kuramsal tartışmaların ve uygulamaların yarattığı teknik, etik ve hukukî sorunların eleştirel bir bakışla irdelenmesi için öğrencilere gerekli bilgi altyapısını edindirmek. Üretsel YZ (Generative AI) alanındaki örnek uygulamalar üzerinden pratik beceriler kazandırmak, akademik ve ekonomik sektörlerde kullanılan güncel araç ve yöntemleri tanıtmak. |
| İçerik |
1. Hafta: Sosyal bilimciler ve iletişimciler için yapay zekâya giriş 2. ve 3. Hafta: ¦ Leibniz'den günümüze yapay zekânın tarihi: Yapay zekâ tarihinde çığır açan fikirlerin ve teknolojilerin evrimi ve birbiriyle bağlantısı ¦ Yapay zekâ nasıl çalışıyor? Makine öğrenme, derin öğrenme, gözetimli/gözetimsiz öğrenme, rastgele orman, sınıflandırma ve kümeleme, regresyon, boyut azaltma, evrimişimli sinir ağları, NLP, LLM gibi anahtar kavramlar ve teknik terimler 4., 5. ve 6. Hafta: ¦ Yapay zekânın etik boyutu. İnsanî ikilemler. YZ eğitim veri setlerindeki sorunlar: Hatalı örneklem, önyargılar/taraflılık, vb. ¦ Yapay zekânın yasal altyapısı ve hukuki boyutu. ABD, Avrupa Birliği, Çin ve Türkiye başta olmak üzere dünyada yürürlüğe giren veya hazırlık aşamasında olan YZ mevzuatı ile demokratik sivil toplumun ve diğer paydaşların bu alandaki regülasyon çabalarına yaklaşımı ¦ Robotlar kimi işsiz bırakacak? Yapay zekânın ekonomik boyutu. Programlanabilir mantık denetleyicilerinin (PLC) icat edildiği 1960'lardan bu yana otomasyonun ekonomiye ve insan kaynaklarına etkisi. Ders konuğu: YZ etiği alanında uluslararası bir uzman Egzersiz: “Tesla’yı siz kodlasaydınız…” tartışması / uygulaması 7. ve 8. Hafta: ¦ Üretsel yapay zekânın tanımı, temelleri ve modelleri. LDA, Markov zincirleri, Bayes ağları gibi “üretsel” YZ yöntemleri. Bunların lojistik regresyon, karar ağacı, rastgele orman vb. “ayrımcı” YZ yöntemlerinden farkı. Metin, görsel, kod, ses veya diğer türden veriler üreten modellerin çalışma prensiplerine giriş. GAN'lar, 'transformer'lar, difüzyon modelleri... ¦ Üretsel yapay zekâda araçlar ve platformlar. Günümüzde kullanılan üretsel YZ araçlarına giriş. Kodlama gerektirmeden YZ kullanımına imkân sağlayan platformlar. 9. ve 10. Hafta: ¦ Her şeye bir chatbot mu? Kullanıcı deneyimi ve insan odaklı yapay zekâ. LLM'lerin güçlenip yaygınlaşmasıyla diyaloğa dayalı arayüzlerin kullanıcı deneyimin eyaptığı etkiler. Yan etkilerin insan odaklı bir yaklaşımla çözümüne yönelik bilimsel çabalar. ¦ Komut mühendisliğinde anahtar kavramlar ve örnek uygulamalar. “Zero-shot,” “few-shot,” “Chain-of-Thought” ve “priming” gibi tekniklere giriş. Ders konuğu: Üretsel YZ alanında uluslararası bir uzman Egzersiz: LLM ve GAN destekli medya üretimi 11. ve 12. Hafta: ¦ Yapay zekâyla medya üretimi ve dağıtımında örnek uygulamalar. Günümüzde iletişim sektöründe kullanılan YZ uygulamalarının irdelenmesi. ¦ Yapay zekâyla veri toplama ve analizinde örnek uygulamalar. Günümüzde akademide ve sağlık, bankacılık vb. sektörlerde veri toplama ve işleme için kullanılan YZ uygulamalarının irdelenmesi. Egzersiz: YZ destekli akademik literatür taraması 13. ve 14. Hafta: ¦ Final proje atölyeleri, rehberlik ve yardım. ¦ Final proje sunumları ve sınıf tartışması. |
| Dersin Öğrenme Çıktıları |
Bu dersi başarıyla bitiren öğrencilerin: • YZ’nin ne olduğunu, temel kavram ve terimlerini, uygulama sahalarını ve iletişim/sosyal bilimler alanlarını nasıl dönüştürdüğünü kavrayabilmesi, • YZ’nin etik, hukukî ve ekonomik alanlarda tetiklediği sorun ve endişelerle, bunlara yönelik çözüm önerilerini eleştirel bir bakışla ele alabilmesi, • En yaygın üretsel YZ modellerine aşina olup bunları medya üretiminde/dağıtımında ve veri toplama/analiz işlemlerinde temel düzeyde kullanabilmesi hedeflenmektedir. |
| Öğretim Yöntemleri | |
| Kaynaklar |
• Artificial Intelligence Basics – T. Taulli • Artificial Intelligence: A Modern Approach – S. J. Russell & P. Norvig • Quick Start Guide to Large Language Models – Sinan Özdemir • Life 3.0: Being Human in the Age of Artificial Intelligence – M. Tegmark, R. Shapiro • The Alignment Problem: Machine Learning and Human Values – B. Christian • Noise: A Flaw in Human Judgment – D. Kahneman, O. Sibony, C. R. Sunstein • İktidar ve Teknoloji: Bin Yıllık Mücadele – D. Acemoğlu, S. Johnson • Gözetleme Kapitalizmi Çağı – S. Zuboff • Adalet: Yapılması Gereken Doğru Şey Nedir? – M. J. Sandel • Derse konu olacak yazılımlar ve dijital uygulamalar: ChatGPT, Gemini, Microsoft Copilot, Claude, Mistral, Llama 3, Perplexity AI, Elicit, Consensus, DALL-E, Stable Diffusion Tools, Canva, Lex, DeepL, HeyGen, Opinionate, Aino ve Google Colab |
Teori Konu Başlıkları
| Hafta | Konu Başlıkları |
|---|---|
| 1 | Sosyal bilimciler ve iletişimciler için yapay zekâya giriş |
| 2 | Leibniz'den günümüze yapay zekânın tarihi: Yapay zekâ tarihinde çığır açan fikirlerin ve teknolojilerin evrimi ve birbiriyle bağlantısı |
| 3 | Yapay zekâ nasıl çalışıyor? Makine öğrenme, derin öğrenme, gözetimli/gözetimsiz öğrenme, rastgele orman, sınıflandırma ve kümeleme, regresyon, boyut azaltma, evrimişimli sinir ağları, NLP, LLM gibi anahtar kavramlar ve teknik terimler |
| 4 | Yapay zekânın etik boyutu. İnsanî ikilemler. YZ eğitim veri setlerindeki sorunlar: Hatalı örneklem, önyargılar/taraflılık, vb. |
| 5 | Yapay zekânın yasal altyapısı ve hukuki boyutu. ABD, Avrupa Birliği, Çin ve Türkiye başta olmak üzere dünyada yürürlüğe giren veya hazırlık aşamasında olan YZ mevzuatı ile demokratik sivil toplumun ve diğer paydaşların bu alandaki regülasyon çabalarına yaklaşımı |
| 6 | Robotlar kimi işsiz bırakacak? Yapay zekânın ekonomik boyutu. Programlanabilir mantık denetleyicilerinin (PLC) icat edildiği 1960'lardan bu yana otomasyonun ekonomiye ve insan kaynaklarına etkisi. |
| 7 | Üretsel yapay zekânın tanımı, temelleri ve modelleri. LDA, Markov zincirleri, Bayes ağları gibi “üretsel” YZ yöntemleri. Bunların lojistik regresyon, karar ağacı, rastgele orman vb. “ayrımcı” YZ yöntemlerinden farkı. Metin, görsel, kod, ses veya diğer türden veriler üreten modellerin çalışma prensiplerine giriş. GAN'lar, 'transformer'lar, difüzyon modelleri... |
| 8 | Üretsel yapay zekâda araçlar ve platformlar. Günümüzde kullanılan üretsel YZ araçlarına giriş. Kodlama gerektirmeden YZ kullanımına imkân sağlayan platformlar. |
| 9 | Her şeye bir chatbot mu? Kullanıcı deneyimi ve insan odaklı yapay zekâ. LLM'lerin güçlenip yaygınlaşmasıyla diyaloğa dayalı arayüzlerin kullanıcı deneyimine yaptığı etkiler. Yan etkilerin insan odaklı bir yaklaşımla çözümüne yönelik bilimsel çabalar. |
| 10 | Komut mühendisliğinde anahtar kavramlar ve örnek uygulamalar. “Zero-shot,” “few-shot,” “Chain-of-Thought” ve “priming” gibi tekniklere giriş. |
| 11 | Yapay zekâyla medya üretimi ve dağıtımında örnek uygulamalar. Günümüzde iletişim sektöründe kullanılan YZ uygulamalarının irdelenmesi. |
| 12 | Yapay zekâyla veri toplama ve analizinde örnek uygulamalar. Günümüzde akademide ve sağlık, bankacılık vb. sektörlerde veri toplama ve işleme için kullanılan YZ uygulamalarının irdelenmesi. |
| 13 | Final proje atölyeleri, rehberlik ve yardım. Final proje sunumları ve sınıf tartışması. |
| 14 | Final proje atölyeleri, rehberlik ve yardım. Final proje sunumları ve sınıf tartışması. |
Uygulama Konu Başlıkları
| Hafta | Konu Başlıkları |
|---|---|
| 1 | Egzersiz: “Tesla’yı siz kodlasaydınız…” tartışması / uygulaması |
| 2 | Egzersiz: LLM ve GAN destekli medya üretimi |
| 3 | Egzersiz: YZ destekli akademik literatür taraması |
Başarı Notuna Etki Oranları
| Sayı | Katkı Payı | |
|---|---|---|
| Yarıyıl içi çalışmaların başarı notuna katkısı | 1 | 60 |
| Yarıyıl sonu çalışmaların başarı notuna katkısı | 1 | 40 |
| Toplam | 2 | 100 |
Yarıyıl İçi Çalışmaları
| Sayı | Katkı Payı | |
|---|---|---|
| Ödevler | 0 | 0 |
| Sunum | 2 | 10 |
| Arasınavlar (Hazırlık Süresi Dahil) | 1 | 30 |
| Proje | 0 | 0 |
| Laboratuar | 0 | 0 |
| Diğer Uygulamalar | 0 | 0 |
| Kısa Sınavlar | 2 | 20 |
| Dönem Ödevi / Projesi | 0 | 0 |
| Portfolyo Çalışmaları | 0 | 0 |
| Raporlar | 0 | 0 |
| Öğrenme Günlükleri | 0 | 0 |
| Bitirme Tezi/Projesi | 0 | 0 |
| Seminer | 0 | 0 |
| Diğer | 0 | 0 |
| Bütünleme | 0 | 0 |
| Toplam | 5 | 60 |
| Numara | Program Yeterlilikleri | Puan | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 1 | Etkili Türkçe yazılı ve sözlü iletişim becerisine sahip olurlar | X | ||||
| 2 | İleri derecede, en az iki yabancı dil bilgisine sahip olurlar | |||||
| 3 | Kültür-sanat, demokrasi, insan hakları, toplumsal ve mesleki ve etik değerler, hukuk ve mevzuatlar, kalite standartları konularında bilgi ve sorumluluk bilincine sahip olurlar | X | ||||
| 4 | Temel sosyal bilimler, iletişim ve medya meslekleri ve sektörleri, yenilikçi ve girişimci uygulamalar hakkında yeterli bilgi birikimine sahip olurlar | X | ||||
| 5 | Etkileşimli ve konvansiyonel medya için gerekli olan teknik ve araçları ve bilişim teknolojilerini iş sağlığı ve güvenliği çerçevesinde etkin ve yaratıcı bir şekilde kullanma yetisine sahip olurlar | X | ||||
| 6 | Etkileşimli ve konvansiyonel medya için alanıyla ilgili belgesel ve kurgusal içerikleri tasarlama, bu içerikleri kolektif üretme ve yönetme becerisine sahip olurlar | X | ||||
| 7 | Etkileşimli ve konvansiyonel medya ve iletişim ortam ve süreçleri ve bunların bireysel ve toplumsal sonuçlarına dair kuramsal birikime, bilimsel çalışma ve paylaşma yetisine | X | ||||
| 8 | Etkileşimli ve konvansiyonel medya ve iletişim ortam ve süreçlerini analiz etmek için uygun analiz ve modelleme yöntemleri bilgisine | X | ||||
| 9 | Etkileşimli ve konvansiyonel medya ve iletişim ortam ve süreçlerine dair gelişme ve sorunları sorgulama ve eleştirel çözümleme yetisine, Kamu yararı, sosyal sorumluluk ve çevre bilincine sahip, çağdaş dünya ve Türkiye’nin güncel sorunlarına duyarlı, özgürlükçü, demokratik, yapıcı ve problem çözücü bir yaklaşıma, sahip olmalarını hedefler | X | ||||
| 10 | Elektronik ve dijital medya ile sinema alanlarının tarihsel gelişim süreçleri ve bu mecralara ilişkin güncel gelişmeler hakkında bilgi sahibi olurlar | X | ||||
| 11 | Elektronik ve dijital medya ile sinema alanları hakkında sosyolojik, kültürel ve estetik yaklaşımları öğrenirler | |||||
| 12 | Kültür endüstrilerinin ekonomiği politiğini, çalışma ve üretim ilişkileri ile pazarlama ve tüketim modellerini analiz etmeyi öğrenirler | X | ||||
| 13 | Radyo - televizyon programları ve dijital medyada görsel işitsel içerik üretimi ile farklı türlerdeki film yapımı için gerekli teknik donanımı bunları temel düzeyde kullanabilecek şekilde öğrenirler | X | ||||
| 14 | Elektronik ve dijital medya ile sinema alanlarında yaratıcı faaliyetler yürütme, birlikte üretim yapma ve çalışma deneyimi edinirler | X | ||||
| 15 | Halkla ilişkiler, reklam, bütünleşik pazarlama iletişimi ve kurumsal iletişim alanında kuramsal bilgiye sahiptir | X | ||||
| 16 | Halkla ilişkiler ve reklam alanında araştırma, planlama, uygulama ve değerlendirme süreçlerini bilir, kampanya tasarlayabilir, etkili bir şekilde sunabilir ve raporlayabilir | X | ||||
| 17 | Kurumsal iletişim, kriz ve risk iletişimi, itibar yönetimi, medya ilişkileri, medya planlama, dijital medya yönetimi, marka yönetimi ve kişilerarası iletişim konuları hakkında bilgi sahibidir ve bu alanda uygulamaları gerçekleştirebilir | X | ||||
| 18 | Halkla ilişkiler ve reklam ile ilgili strateji ve taktikleri geleneksel ve yeni medyanın özelliklerine uygun bir şekilde kullanır | X | ||||
| 19 | Halkla ilişkiler ve reklam alanındaki yasal düzenlemeleri, etik kodları bilir ve bu düzenlemelere bağlı kalır | X | ||||
| 20 | Gazeteciliğin bir sosyal kurum ve olgu olarak toplumsal yeri, rolü ve işlevleri konusunda farklı kuramsal yaklaşımları ve geleneksel/ dijital medya ortamları için haber üretme sürecini bilir | X | ||||
| 21 | Geleneksel/ana akım medyanın yanı sıra alternatif medya yapılanmalarının yapısal, yönetsel ve teknik özelliklerini bilir | X | ||||
| 22 | Etkileşimli/dijital medya ortamlarının sosyal ve beşeri bilimler açısından ortaya çıkardığı yeni kavramsal ve kuramsal tartışmaları bilir | X | ||||
| 23 | Türkiye’de ve dünyada gazeteciliğin tarihsel gelişimini bilir ve sosyal ve siyasal tarih içerisinde çözümler | X | ||||
| 24 | Bilişim teknolojilerini, basın ve yayın tekniklerini etkin olarak kullanma, etkileşimli medya, web ve sosyal medyadan derlenen verileri kullanarak haber yazma, görselleştirme ve yayınlama becerisine sahiptir | X | ||||
| Etkinlikler | Sayı | Süre | Toplam İş Yükü |
|---|---|---|---|
| Toplam İş Yükü | 0 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 | 0.00 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 0 | ||