Siyasal Alanda Dinsellik ve Dünyevilik(SP 631)
| Ders Kodu | Dersin Adı | Yarıyıl | Teori | Uygulama | Lab | Kredisi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| SP 631 | Siyasal Alanda Dinsellik ve Dünyevilik | 1 | 3 | 0 | 0 | 3 | 8 |
| Ön Koşul | |
| Derse Kabul Koşulları |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Türü | Seçmeli |
| Dersin Düzeyi | Doktora |
| Dersi Veren(ler) | Birol CAYMAZ birolhoca.caymaz@gmail.com (Email) |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Amacı | Modernleşme ve laikleşme sürecinde eski düzenden kopmaya özen gösteren cumhuriyetçi elitler dinin siyaseti meşrulaştırıcı ve kutsayıcı gücünden vazgeçerek devleti dünyevi bir donanımla biçimlendirmeye çalıştılar. Yeni siyasi düzende rejimi ve kurucu önderlerini kutsallaştırma eğilimleri siyasi figürlerin “din dışı dinselliğine” dair ilginç oluşumlar yarattı. Seminerler kutsallığın ve dünyevi olanın kesişme, ayrışma ve bütünleşme anları üzerine yoğunlaşacak. Toplumsal siyasal alanlarda gözlenen dini ve dünyevi kutsallaştırma operasyonlarını çözümlemeyi amaçlayan dersde, teorik düzeyde devlet antropolojisinin ve siyaset sosyolojisinin geliştirdiği kavramsal çerçeveden hareketle Türkiye'de kimi zaman iç içe geçen dinin siyasallaşması ve siyasetin kutsallaştırılmasıyla ilgili toplumsal, siyasal olgular ve bunlarla ilintili önemli aktörler inceleme nesnesi olarak ele alınacaktır. |
| İçerik | Bu ders çerçevesinde öncelikle konuyla ilgili tarih, sosyoloji, siyasi antropoloji ve siyaset bilimi alanlarından yaralanılarak tarihsel, kuramsal bir giriş yapılacak daha sonra Osmanlı devletinde cülus, kılıç kuşanma ve Cuma selamlıkları gibi resmi törenler, buralarda uygulanan teşrifat düzeni ve kullanılan semboller ele alınacaktır. Son olarak, Türkiye’de modern ulus-devletin kuruluş sürecinde genç Cumhuriyetin Osmanlı geçmişiyle bağlarını koparma eğilimi çerçevesinde siyasal semboller ve ritüeller etrafında ifade bulan eski/yeni karşıtlıkları çözümlenecektir. Resmi nitelikli ritüeller ve sembollerin ulus kimliği inşasında ve ulusal olanın sınırlarını belirlemedeki rolü ve önemi, ulusal bayramlar ve anma günleri, anıt heykeller, marşlar, şiirler, piyesler, haritalar ele alınarak incelenecektir. |
| Dersin Öğrenme Çıktıları |
1- Klasik sosyoji yazınında din çözümlemeleri. Marx, Weber, Durkheim ve Tocqueville. 2- Siyaset ve devlet antropolojisi yazınında kutsallık, iktidar ve ritüellerin ele alınması 3- Tarihsel süreç içerisinde iktidarın kutsallık boyutu 4- Siyasal egemenlik ve siyasi semboller ilişkisi 5- Siyasal moderneşme sürecinde milliyetçilik ve din ilişkisi 6- Milliyetçiliğin dinsellik boyutu 7- Osmanlı yönetiminde dini ve la-dini kutsallık pratikleri 8- Türkiye’de ulus devlet inşa sürecinde siyasi sembol ve törenlerin çözümlenmesi |
| Öğretim Yöntemleri | Ders sınıfta öğrenciyle yüz yüze yöntemiyle yapılmaktadır. Zaman zaman osmanlı ve cumhuriyet dönemine ilişkin resim gravür minyatür, fotoğraf ve film gibi görseller ve osmanlı marşları gibi ses kayıtları derste kullanılmaktadır. Doktora adaylarının işlenilen konularla ilişkili olarak bir ödev konusu seçerek son üç hafta sınıfta sunum yapmaları ve sunumların tartışılması öngörülmüştür. Adaylar her sunumundan en az bir hafta önce dersin hocası ve diğer arkadaşlarına bir taslak metin, kaynakça ve konusuyla ilgili makaleler göndermek zorundadır. |
| Kaynaklar |
Hande Özkan- “Türkiye’de tek parti dönemi coğrafya ve mekan anlayışları: yatay bir dönemlendirme denemesi”, Toplum ve Bilim, 94, güz 2002, s. 143-174 Marc Abeles- Devletin antropolojisi. Kesit yay., 1998. Selim Deringil- Simgeden Millete. II. Abdülhamid’den Mustafa Kemal’e cevlet ve millet. İletiştim yay., 2007. Selim Deringil- İktidarın Sembolleri ve İdeoloji. II. Abdülhamid dönemi. (1876-1909). YKY., 2001. Ayça Alemdaroğlu- “Öjeni düşüncesi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik. C. 4, İletişim yay., 2002. Benedict Anderson- Hayali Cemaatler. Metis yay., 2007. Marc Auge- Çağdaş dünyaların antropolojisi. Kesit yay., 1995. Ernest Gellner- Milliyetçiliğe Bakmak. iletişim yay., 1998. Faik Gür- “Atatürk heykelleri ve Türkiye’de resmi tarihin görselleşmesi”, Toplum ve Bilim, 2001 Eric. J. Hobsbawm- Geleneğin icadı. Agora kitaplığı, 2006. Asım Karaömerlioğlu- “Türkiye’de köycülük”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm. C. 2, İletişim yay., 2001. Sibel Bozdoğan, Reşat Kasaba- Türkiye’de modernleşme ve ulusal kimlik. Tarih vakfı yurt yay., 1999. Sibel Bozdoğan- Modernizm ve ulusun inşası. Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde mimari kültür. Metis yay., 2002. G. Özbay- “Osmanlıdan cumhuriyete gençlik ve spor bayramları”, toplumsal tarih, 65, 1999, s. 33-38. Sibel Özbudun- Ayinden törene. Anahtar kitaplar, 1997. Zafer Toprak- “II. Meşrutiyet döneminde para-militer gençlik örgütleri”, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye ansiklopedisi, İletişim yay., C 2, 1985, 531-536. Seyfi Öngider- İki şehrin hikayesi. Ankara İstanbul çatışması, Aykırı yay., 2003. Neşe G. Yeşilkaya- Halkevleri: İdeoloji ve mimarlık. İletişim yay., 1999. Yiğit Akın- “Gürbüz ve yavuz evlatlar” Erken Cumhuriyet’te beden terbiyesi ve spor. İletişim yay., 2004. Arzu Öztürkmen- Türkiye’de folklor ve milliyetçilik. İletişim yay., 1998. Arzu Öztürkmen- “Milli bayramlar: şekli ve hatırası I, II”, Toplumsal tarih, S 28 ve 29, Nisan-Mayıs 1996. Esra Özyürek- “Cumhuriyet’le nikahlanmak: Üç kuşak Cumhuriyet ve bir yurttaş yaratmak sergileri”, ss. 185-214, Esra Özyürek (derleyen)- Türkiye’nin toplumsal hafızası. İletişim yay. 2001 içerisinde. Nazlı Ökten- “Ölümsüz bir ölüm, sonsuz bir yas: Türkiye’de 10 kasım”, ss. 325-346, Esra Özyürek (derleyen)- Türkiye’nin toplumsal hafızası. İletişim yay. 2001 içerisinde. Caner Onay- Tören, kutlama ve saha içi gösteri teknikleri. Nobel, 2004. Esra Özyürek- Modernlik nostaljisi: Kemalizm, laiklik ve gündelik hayatta siyaset. Boğaziçi Üniversitesi yay., 2008. Hakan T. Karatepe- Padişahım çok yaşa. Osmanlı devletinin son zamanında merasimler. Kitap yay., 2004. Ayşegül Komsuoğlu, Namık Sinan Turan- “Türkiye’de ulus inşası sürecinde halkevleri temsilleri”, Bilgi ve bellek, kış 2007, ss. 88-114. Özbay Güven- “Osmanlıdan Cumhuriyete Gençlik ve Spor Bayramları”,Toplumsal Tarih, Mayıs 1999, 33-38. Birol Caymaz- “Cumhuriyet’in 10. yıl kutlamaları”, Bilgi ve bellek, kış 2007, ss. 115-139. Birol Caymaz- “Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecinde laiklik tartışmaları”,Bilgi ve Bellek yaz 2005, ss. 173-185 Birol Caymaz- Türkiye’de Vatandaşlık. Resmi ideoloji ve yansımaları. Bilgi Üniversitesi yay., 2007. Zafer Toprak- “II. Meşrutiyet döneminde paramiliter gençlik örgütleri”, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye ansiklopedisi, İletişim yay., C.2, ss. 531-536. Melike Hergüllü Şahin- “Paramiliter Osmanlı genç dernekleri ve Osmanlı genç dernekleri mecmuası”, Bilgi ve bellek, yaz 2005, ss. 113-133. Etienne Copeaux- “Türk kimlik söyleminin topografyası ve kronografisi”, tarih eğitim ve tarihte “öteki” sorunu. Ss. 70-84, Berkyat A., Tuncer C.H., (ed). Tarih vakfı yurt yay. 1998. Etienne Copeaux- “Bir haritanın tarihi”, Defter, 32, ss. 82-89. Melis Süloş- “Bir Cumhuriyete iki bayram. Cumhuriyet döneminde 1908 Hürriyet Bayramı kutlamaları. ss. 72-75. Filiz Çolak- “Osmanlı başkentinde Hürriyet Bayramı kutlamaları”, Toplumsal tarih, 151, temmuz 2006, ss. 62-69 |
Teori Konu Başlıkları
| Hafta | Konu Başlıkları |
|---|---|
| 1 | Dersin tanıtılması ve organizasyonu. Ders tanıtım belgesinin dağıtılması ve kaynakların genel tanıtımı. Adayların konu seçimi ve sunum planının yapılması. |
| 2 | Kavramsal çerçeve ve tarihsel arkaplanın sunulması. |
| 3 | Marx ve Engels’in din çözümlemesi. |
| 4 | Weber’de sekülerleşme süreci ve din |
| 5 | Durkheim’ın din tanımı ve seküler dinsellik |
| 6 | Tocqueville’de din. Amerika örneği. |
| 7 | Osmanlı devletinde dini ve seküler bayramlar |
| 8 | Ulusçuluk teorileri ve geleneğin icadı |
| 9 | Ara sınav |
| 10 | Geleneğin icadı : Cuma selamlığı Armai osmani ve mızıkai hümayun |
| 11 | Tek parti döneminde Atatürk imgesinin kuruluşu |
| 12 | Milli sembol olarak Atatürk anıt heykelleri |
| 13 | Ulus devletin model başkenti. Ankara |
| 14 | Modern Türkiye’de milli bayramlar |
Uygulama Konu Başlıkları
| Hafta | Konu Başlıkları |
|---|
Başarı Notuna Etki Oranları
| Sayı | Katkı Payı | |
|---|---|---|
| Yarıyıl içi çalışmaların başarı notuna katkısı | 1 | 50 |
| Yarıyıl sonu çalışmaların başarı notuna katkısı | 1 | 50 |
| Toplam | 2 | 100 |
Yarıyıl İçi Çalışmaları
| Sayı | Katkı Payı | |
|---|---|---|
| Ödevler | 1 | 25 |
| Sunum | 1 | 25 |
| Arasınavlar (Hazırlık Süresi Dahil) | 1 | 0 |
| Proje | 0 | 0 |
| Laboratuar | 0 | 0 |
| Diğer Uygulamalar | 0 | 0 |
| Kısa Sınavlar | 0 | 0 |
| Dönem Ödevi / Projesi | 1 | 50 |
| Portfolyo Çalışmaları | 0 | 0 |
| Raporlar | 0 | 0 |
| Öğrenme Günlükleri | 0 | 0 |
| Bitirme Tezi/Projesi | 0 | 0 |
| Seminer | 0 | 0 |
| Diğer | 0 | 0 |
| Toplam | 4 | 100 |
| Numara | Program Yeterlilikleri | Puan | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| Etkinlikler | Sayı | Süre | Toplam İş Yükü |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi | 13 | 3 | 39 |
| Sınıf Dışı Çalışma Süresi | 12 | 8 | 96 |
| Ödevler | 1 | 18 | 18 |
| Sunum | 1 | 20 | 20 |
| Dönem Ödevi / Projesi | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü | 203 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 | 8,12 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 8 | ||